Stream of consciousness, technika narracyjna w fikcji nieramatycznej przeznaczona do oddawania przepływu niezliczonych wrażeń—wizualnych, słuchowych, fizycznych, asocjacyjnych i podprogowych—które uderzają w świadomość jednostki i stanowią część jego świadomości wraz z nurtem jego racjonalnych myśli. Termin został po raz pierwszy użyty przez psychologa Williama Jamesa w „Principles of Psychology” (1890)., W miarę rozwoju powieści psychologicznej w XX wieku niektórzy pisarze próbowali uchwycić całkowity przepływ świadomości swoich bohaterów, zamiast ograniczać się do racjonalnych myśli. Aby przedstawić pełne bogactwo, szybkość i subtelność umysłu w pracy, pisarz zawiera strzępy niespójnej myśli, niegramatyczne konstrukcje i wolne skojarzenia idei, obrazów i słów na poziomie przedmowy.
powieść stream-of-consciousness powszechnie wykorzystuje techniki narracyjne monologu wewnętrznego., Prawdopodobnie najbardziej znanym przykładem jest Ulisses Jamesa Joyce ' a (1922), złożone przywołanie stanów wewnętrznych bohaterów Leopolda i Molly Bloom oraz Stephena Dedalusa., Inne godne uwagi przykłady to Leutnant Gustl (1901) Arthura Schnitzlera, wczesne wykorzystanie strumienia świadomości do odtworzenia atmosfery sprzed I Wojny Światowej w Wiedniu; William Faulknerowie the Sound and the Fury (1929), który rejestruje fragmentaryczne i impresjonistyczne reakcje w umysłach trzech członków rodziny Compson na wydarzenia, które są natychmiast doświadczone lub wydarzenia, które są pamiętane; i Virginii Woolf The Waves (1931), skomplikowana powieść, w której sześć postaci opowiada ich życie od dzieciństwa do starości.,
